پنل بلاکچین و طرح صیانت
اعضای پنل:
مدیر پنل:مدیر آکادمی ققنوس، حجت عباسی
حامد میرزایی؛ مدیرعامل صرافی بیتستان.
افشین حیدرپور؛ فعال حوزه بلاکچین
حسین غضنفری؛ مدرس و مشاور حوزه رمز ارزها
دکتر مهدی نوری؛ استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر حوزه بلاکچین
حجت عباسی: لطفا هر یک از اعضای پنل خودشان را معرفی کنند.
حسین غضنفری: من متخصص دیجیتال‌مارکتینگ هستم و در رمزارز هم فعالیت دارم.
حامد میرزایی: بنیانگذار بیتستان هستم و تا قبل از آن فعال حوزه استارتاپی بودم. از سال 2017 به صورت متمرکز در حوزه رمز ارز فعال بودم. در آخر به این نتیجه رسیدم که صرافی فضایی است که قابلیت رشد بالایی دارد.
افشین حیدرپور: چندسالی است که در حوزه بلاکچین فعالیت می‌کنم. برنامه‌نویس و فعال بلاکچین هستم.
حجت عباسی:
من از حضار هم دعوت می‌کنم که در مباحث شرکت کنند.
سوال من در ابتدای بحث این است که شما با طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی موافقید یا مخالف؟
حسین غضنفری: من در ابتدا مقدمه‌ای را خدمتتان عرض کنم. در حوزه حکمرانی در تاریخ بشریت یعنی پیش از سقراط، 3000 سال پیش، سوالی مطرح شده بود. چه کسی باید حاکم باشد؟ چه کسی باید به عنوان حاکم انتخاب شود که فاسد نباشد؟ این سوال ساده روز به روز در تاریخ بشریت پیچیده‌تر شد، چون زندگی بشر پیچیده‌تر شد.
در حوزه فضای مجازی این سوال پابرجاست، اما من پاسخ به چگونگی حکمرانی در فضای مجازی را از چرخش حکمرانی در فضای غیرمجازی برداشت خواهم کرد.
در چند صد سال اخیر این سوال تغییر پیدا کرده است؟ ابتدا پرسش این بود که چه کسی باید حکمرانی کند؟ عادل باشد؟ ظالم نباشد؟ اما به این پرسش تغییر کرد؛ چه کسی حاکم باشد که جلوی ناکارآمدی و ظلم گرفته شود؟
من با این مقدمه می‌خواهم بگویم که حکمرانی در فضای مجازی یک امر معقولی است. یعنی عموم مردم از حاکم انتظار دارند که از منافعشان در فضای مجازی حفاظت شود. قانون‌گذاری در کشور ما وظیفه‌ی مجلس است. ما با نفس مسئله که قانون‌گذاری در فضای مجازی است مشکلی نداریم.
موافقت من با طرح صیانت مشروط به این است که حدود واختیاراتی که به قانون‌گذار اعطا می‌شود، مقابل ظلم را بگیرد.
حامد میرزایی:
خود کلمه صیانت و حمایت از حقوق کاربر، ذاتا مفید و مثبت است. به نظر من اگر از حقوق کاربر صیانت شود، یک امر معقول است و در کل دنیا مشاهده می‌شود. چیزی که در این طرح مشهود است و در طرح، پیش نویس و اصل 85 موافقت شد، بیشتر صیانت از قانون‌گذار دیده می‌شود تا صیانت از حقوق کاربر. در واقع ایجاد محدودیت عمومی معنی صیانت از حقوق کاربر را نمی‌دهد.
افشین حیدرپور:
من با حرف‌های حامد موافقم اما با یک مثال می‌خواهم آن را تکمیل کنم. صیانت از حقوق کاربران را کنگره آمریکا در رابطه با زاکربرگ مدیرعامل فیس بوک انجام داد. کنگره زاکربرگ را به دلیل فروش اطلاعات کاربران مواخذه کرد.
صیانت واقعی همان بود که مشاهده کردیم اما چیزی که حامد به آن اشاره کرد، صیانت از حاکمیت است. در پلتفرم‌ها قرار نیست که حاکمیت قانون‌گذاری کند. مثلا توییتر که درآمریکا فعالیت می‌کند و رئیس جمهور آمریکا نمی‌تواند برای این پلتفرم قانون‌گذاری بکند. صیانت واقعی این است که می‌گوید اگر کار اشتباهی کردید، بعدا جلوی آن گرفته می‌شود.
چیزی که دراین طرح مطرح شده، یک بندش ممکن است به صیانت اشاره کند، بقیه بندها به محدودیت بیشتر اشاره می‌کند.
حسین غضنفری: عموم افرادی که در اینجا حضور دارند طرح را مطالعه نکردند، بنابراین بهتر است که بندهای طرح خوانده شود.
مهدی نوری: موضوع طرح صیانت، موضوعی جنجالی است، باید تاثیرات آن را روی رمز ارز بسنجیم. خود کلمه صیانت، کلمه درست و خوبی است. در دنیا برای مثال اتحادیه اروپا، gdp را برای همین مورد ایجاد کرده‌اند. داده‌ها دارایی‌های جدید است و اقتصاد بر پایه داده است.
ما به صیانت نیاز داریم. ولی با توجه به تجربیاتی که کسب‌وکارها داشتند، سرمایه‌ی اجتماعی که حاکمیت داشته کاهش پیدا کرده است و به این طرح اعتماد ندارد. دلیل آن دقیق‌نبودن قانون‌گذاری در فضای مجازی است.
حسین غضنفری؛ اینکه طرح صیانت را خوب می‌دانیم و نمونه‌های خارجی را مثال می‌زنیم، آیا این اتفاق در ایران افتاده یا خیر؟
حجت عباسی: شما انتظار دارید همان اتفاقی که در کنگره می‌افتد در اینجا هم بیفتد؟ دو نکته وجود دارد، اول اینکه آن مدل مدل کاملی نیست و به عنوان نمونه می‌باشد. نکته بعدی، سوال دوم من است.
این سند که هدفش صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی است. بنظر شما بایستی، زیر مجموعه قوانین جمهوری اسلامی باشد؟ نمی‌تواند برخلاف قوانین کشور باشد. چطور می‌توانستیم این طرح را بهتر بنویسیم.
حسین غضنفری: هر قانونی که مغایرتی با قانون‌های بالادستی نداشته باشد، لزوما قانون خوبی نیست.
اولین اصلی که در این قانون زیر سوال می‌رود این است که منافع کاربرانی که از فضای مجازی استفاده می‌کنند، تهدید می‌شود.
سوال من این است که در این طرح آیا این قوانین با قوانین جمهوری اسلامی مغایرت دارد یا خیر؟
مهدی نوری: بحث اصلی این است که اینکه بگوییم، چون با بالادستی‌ها مشکلی ندارد، یعنی خوب است؟ خیر چون ما با پدیده‌های جدیدی مواجه هستیم. منافع کسب‌وکار و افراد را باید درنظر بگیریم.
حاضرین: کل این قانون مغایرت کامل با قانون اساسی دارد و نحوه طرح، بررسی آن درست انجام نشده است.
حجت عباسی: من سوال بعدی را می‌پرسم. آیا کسب‌وکاری در ایران اجازه دارد، برخلاف قوانین کشور فعالیت کند؟ بر اساس تعریفی که از خدمات پایه‌کاربردی شده، رمز ارزها را جزء‌خدمات پایه‌کاربردی یا اثرگذار به حساب می‌آید؟
(یک‌سری خدمات پایه‌کاربردی وجود دارد که مصادیق آن مشخص می‌شود که این خدمات می‌تواند داخلی یا خارجی باشد. خدمات پایه اثرگذار: 1- متوسط پهنای باند 1 ماهه آنها بیش از 5 درصد حداقل حجم پهنای باند بین‌المللی باشد2- کاربران آنها بیش از 1 درصد از جمعیت کشور باشد.)
حسین غضنفری: در مورد سوال اول، پاسخم بله است، اما ما الان در این ده سال گذشته با یک پارادایم شیفتی مواجه هستیم که کسبوکارهایی شکل گرفته‌اند که فراتر از مرزهای جغرافیایی هستند. برای نمونه شرکت اتریوم یک کسب‌وکار است، چه مرزی برای آن مشخص است. بیت‌کوین یک کسب‌وکار است، یک سری در آن کار می‌کنند، یک سری سرویس ارائه می‌دهند. این‌ها از چه قوانینی باید تبعیت کنند.
راجع خدمات پایه کاربردی، به اضافه این شروط بند چهارم آمده است، سایر موارد تعیین شده از سوی کمیسیون در بند 3 ماده چهارم این قانون. حالا این کمیسیون راجع چه چیزهایی می‌تواند نظر دهد و بر اساس چه فاکتورهایی می‌تواند یک کسب‌وکار را اثرگذار تعیین کند؟ براساس تعداد دانلود می‌تواند این فاکتورها مشخص شوند. این اثرگذاری می‌تواند بر اساس دانلود مشخص شود. این به راحتی می‌تواند کسب‌وکارها را به خاک و قانون بکشاند و خیلی از آنها را از رده خارج کند. راجع به سوال دوم، من رمز ارزها و همه کسب‌وکارهای آنلاینی را زیرمجموعه این قانون می‌دانم.
حامد میرزایی: راجع به سوال اول، اینکه کسب‌وکارها باید مطابق قوانین آن کشور باشد، نمی‌توان این را به همه کسب‌وکارها بسط داد و بستگی به ماهیت خود کسب‌وکارها دارند. مثلا فیس‌بوک هیچ وقت در ایران نمی‌تواند فعالیت بکند.
سوال دوم اینکه خدمات ارزی جزء خدمات پایه‌کاربردی اثرگذار می‌شوند و سرمایه‌های زیادی در این کسب‌وکارها وجود دارد. ما با قانون‌گذاری مخالف نیستیم بلکه با قانون‌هایی مخالفیم که تورم مجوز ایجاد می‌کند، قوانینی که ایجاد ابهام می‌کند. در واقع ما با قوانینی مخالفیم که قانون را به کمیسیون‌ها و نهادهای مختلف ربط می‌دهد و به گلوگاه‌های مختلفی ربط می‌دهد. این قانون نه تنها کار را آسان نمی‌کند بلکه هزینه‌های زیادی را به اکوسیستم محول می‌کند.
افشین حیدرپور: باید کسب‌وکاری که در یک مرز جغرافیایی فعالیت می‌کند، تابع قوانین آن مرز باشد اما اگر ما طبق قوانین دنیا عمل نمی‌کنیم، چطور باید انتظار داشته باشیم که کسب‌وکارهای رمز ارزی مطابق قوانین ما عمل کنند. خود رمز ارزها را نمی‌توان تابع قوانین کشور ایجاد کرد اما کسبوکارهایی مثل صرافی‌ها را می‌توان زیرمجموعه این قوانین دانست.
اما ما به جهان وصل هستیم یا طبق قوانین خودی جلو می‌رویم؟
مهدی نوری: بحث سر این است که کسب‌وکاری بخواهد در کسب و کار ایران فعالیت کند باید ملزم باشد به قوانین کشور. اگر کشور می‌خواهد در حکمرانی ارزش افزوده ایجاد کند باید نگاه خود را تغییر دهد. این نگاه باید فراتر از مرزهای خود کشور باشد. اگر حاکمیت می‌خواهد در فضای مجازی قوی باشد نیاز به پلتفرمهای قوی دارد که این پلتفرم‌ها از کسب‌وکارها ساطع می‌شوند. حمایت از این کسب و کارها و میدان دادن به آنها منجر به قوی‌شدن حاکمیت در قانون‌گذاری می‌شود.
اگر حاکمیت نگاه سلبی داشته باشد، باعث می‌شود افرادی که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری هستند، پشیمان شده و به سراغ پلتفرم خارجی بروند.
حجت عباسی: من از یکی از حضار سوالی دارم، واقعا کسبوکارهایی که در ایران فعالیت می‌کنند باید زیرمجموعه قوانین کشور باشند یا خیر؟
حاضرین: کسب‌وکارها باید تابع قوانین کشور باشند و اگر می‌خواهند به خارج از کشور خدمات ارائه دهند، مطابق قوانین خارجی این سرویس‌ها عرضه شوند.
افشین حیدرپور: آقای نوری فرمودند حاکمیت باید دیدش را تغییر دهد؛ نمی‌تواند تلگرام را فیلتر کند و افراد را به سروش سوق دهد.
حجت عباسی: من نکته‌ای را عرض کنم و سوال آخر را بپرسم. من این سند را مطالعه کردم، متوجه این موضوع شدم که نگارنده حس کرده است که اینجا سوییس است که این قوانین باید سر وقت اجرا شود. نکته بعدی اینکه در ماده 4 حدود 23 وظیفه را بر دوش این کمیسیون گذاشته و افراد با کلمه تهیه و تصویب ضوابط شروع می‌شود. این 23 وظیفه حدود 20 سال طول می‌کشد تا تصویب شود. من با توجه به تجربه‌ام می‌گویم که تصویب این قوانین زمانبر است.
سوال آخر من این است که شما به عنوان حاکمیت، فلسفه نوشتار این قوانین را نابود کردن کسب‌وکارها می‌دانید یا سهولت در امر کسب‌وکارها؟ چرا همیشه یک گارد بین حکومت و کسب‌وکارها وجود دارد؟
حسین غضنفری: سوال سختی است. به نظرم این مسئله همه جا وجود دارد. یک خاستگاه سیاسی از بالا تعریف می‌شود، مثلا گفته می‌شود اینترنت رها شده است. آن خاستگاه سیاسی به صورت تخصصی بررسی نمی‌شود که آیا این امر درست است یا خیر. برداشت من از دیدگاه کارشناسان طرح صیانت این است که تصور می‌کنند همه کسب‌وکارهای خارجی قابل پیاده‌سازی در کشور هستند. دومین برداشت من این است که تصور می‌کنند هر کسب‌وکاری که در دنیا، می‌تواند در داخل ایران به صورت مستقل کار کند.
با این دو فرض، حکومت، برای جلوگیری از فساد اینستاگرام، قوانینی را طراحی می‌کند که هر کسب‌وکاری از جمله اینستاگرام، باید ذیل قوانین حکومت عمل کنند که این نشانه عدم احاطه فنی و کارشناسانه است.
حامد میرزایی: ضمن تایید حرف حسین که خاستگاه این درخواست از نهادحکومتی بالایی ساطع می‌شود، معتقدم که نهاد حاکمیتی، اشراف عملیاتی بر موضوع را ندارد. در تایید این امر زمانی که آمار سازمان بودجه را بررسی می‌کنیم؛ 70 درصد قوانین که در زمانی دولت آقای روحانی مصوب شده است، اجرایی نشده است. نهاد قانون‌گذار اشراف عملیاتی نداشته و نمی‌دانسته این قوانین تا چه حد اجرایی هستند.
افشین حیدرپور: به نظر من حاکمیت قصد نابود کردن کسب‌وکارها را دارد!
مهدی نوری: اگر طرح صیانت تصویب شود، ممکن است محدودیت‌هایی به وجود بیاید. استارتاپ یا کسب‌وکاری فعال در حوزه بلاکچین، تنها نگاه داخلی نداشته و نگاه بین‌المللی دارد و ممکن است محدودیت‌هایی برای طرح صیانت ایجاد شود.
برای تبلیغ و مارکتینگ نیاز به تبلیغات در پلتفرمهای مختلف دارد که با طرح صیانت ممکن است این محدودیت ایجاد شود. بصورت مستقیم و غیرمستقیم این محدودیت وجود دارد.
در مورد سوال آخر، خیلی از افرادی که تصمیم‌گیرنده هستند، تمام آنها دغدغه این را دارند که به این فضا بهبودی را اعطا بکنند. مشکل اساسی این است که فضای مجازی چند بعدی است و همه می‌توانند در آن نظر بدهند و هر کسی هدف خود را دارد و نظام تصمیم گیری به درستی انجام نمی‌شود.
پنل صیانت و بلاکچین در حاشیه رویداد سکوی پرتاب بلاکچین به همت 100 استارتاپ برگزار شد. در این پنل فعالین حوزه بلاکچین، طرح صیانت از حقوق کاربران را امری لازم و ضروری دانسته و به تصویب و اجرای آن تاکید کردند. مسئله و مشکل اساسی از دید فعالین حوزه بلاکچین، مفاد طرح و قوانین طرح صیانت است و باید مورد بازبینی قرار بگیرد تا حقوق کاربران حفظ شود.
